als gemeente samenkomen in het ‘nieuwe normaal’

‘Aan die hal moet echt wat gedaan worden. Die nodigt uit tot praten, tot ontmoeting. Als eerste moeten die statafels eruit.’ Een simpele opmerking waarover veel te zeggen valt.

In de eerste plaats: de hal.
Die is in de loop van de jaren van functie veranderd. Kerkge­bouwen hadden vroeger nauwe­lijks een hal, hoogstens een plek waar de jassen opgehangen konden worden. Nu is naast de nadruk op de eredienst ook het aspect van ontmoeting belangrijk geworden. We  moeten de woorden van dit kerken­raadslid niet verkeerd begrijpen. Hij bedoelt niet dat ontmoeting onbelangrijk zou zijn. Alleen nu, in corona-tijd, is het niet de bedoeling.

In de tweede plaats: de inrichting van de hal.
Een bepaalde inrichting van de ruimte lokt ook bepaald gedrag uit. Stoelen zijn een uitno­diging te gaan zitten, een statafel is een plek waar je even gaat staan. Als je dat gedrag om wat voor  reden dan ook niet wilt, moet je ervoor zorgen dat het niet uitgelokt wordt door de inrichting en het meubilair.

verschillende reacties

Gemeente zijn in een crisistijd, die heel direct het hart van het gemeen­te­leven raakt, vraagt om een funda­mentele bezinning. Dat is wat een crisis doet. Aan de grond­vesten wordt gerammeld, wat blijft staan, wat verdwijnt? Daarbij is een gemeente een gevari­eerde club mensen; mensen die allemaal anders op een crisis reageren. Er zijn mensen die op een crisis reageren met een ontkenning van de crisis. Niets aan de hand. Aanpas­singen? Niet nodig. Aan de andere kant van het spectrum heb je de mensen die in paniek reageren op een crisis. Ze komen hun huis niet meer uit, alleen als het echt niet anders kan. Dan is een crisis als deze nog eens extra lastig, want het gevaar is ongrijpbaar en kan dus overal zijn. Nergens ben je veilig (zelfs in je eigen huis niet). Voor deze mensen gaan maatre­gelen nooit ver genoeg en zal elke maatregel die maar een beetje wijst op soepel hanteren van de regels als onver­ant­woord bestempeld worden.

reacties op regels

In een gemeente heb je ook grote verschillen als het gaat om de reactie op regels. Regels zijn regels, is maar één mogelijke reactie. Een andere: regels prima voor de anderen, maar niet voor mij. Ook een reactie is dat men zich alleen aan regels houdt wanneer men op die regels gewezen wordt. Als dat niet gebeurt, gelden de regels ook niet.

handvatten om met verscheidenheid om te gaan

Verschei­denheid in de gemeente dus en het vraagt wijsheid daarmee om te gaan. Zeker in een crisistijd komt die verschei­denheid duidelijk aan het licht. Er is een aantal handvatten om hiermee om te gaan.

geestelijk beoordelen?

Over dit onderwerp valt nog veel meer te zeggen. Bewust ben ik niet ingegaan op de geeste­lijke dimensie van deze zaken. Wel als laatste nog een waarschuwing: wees terug­houdend met het beoor­delen van het gedrag van gemeen­te­leden en het gebruik van geeste­lijke motive­ringen. In een kleine rondgang onder voorgangers in Den Helder hoorde ik zeer verschil­lende manieren waarop zij met deze zaken omgingen. De één liet de gemeente wel samen­komen: als een getui­genis in deze wereld. De ander liet geen enkel gemeen­telid meer komen, ook als een getui­genis, want als het aankomt op gehoor­zamen aan de overheid hebben wij als chris­tenen een voorbeeldfunctie.

Als je deze tegen­stel­lingen geestelijk motiveert, sla je het gesprek erover dood. Kijk verder dan dat: herken dat ieder op zijn of haar eigen manier zoekt naar een passende reactie op deze uitzon­der­lijke situatie.

_______

Bron: dr. Leendert van Dam, gedrags­kundige en voorzitter kerkenraad CGK Den Helder

Contact­per­sonen / meer infor­matie: Diensten­bureau via het e-mailadres in tijden van corona: verbinding@cgk.nl