
de collecte is - zoals u weet - digitaal
Laat de collecte niet versloffen!
Misschien herinnert u zich dat de predikant vroeger 'de dienst der offeranden' aankondigde. Die ouderwets klinkende uitdrukking typeert de collecte als een offer, een offer van dankbaarheid. Onze gave is een tastbare en zichtbare uiting van dankbaarheid aan God.
Maar hoe geef je daar vorm aan in onze tijd van corona? We maken meer en meer en soms alleen nog maar gebruik van collecteapps. In de dienst wordt even een QR-code getoond. Of via het mededelingenblad wordt het collectedoel beschreven en gezegd dat de collecte ‘op de gebruikelijke manier plaatsvindt’. Maar heeft het nog een volwaardige plaats in onze erediensten?
De zondagse collecte staat symbool voor iets groters. In Afrika maak je maar zo mee dat er een schaal of emmer vooraan in de kerk staat en de gemeente wordt opgeroepen om te offeren. En dan komt men soms niet alleen met een financiële bijdrage naar voren, maar ook met gaven in natura zoals kippen of een zak mais, die vervolgens per opbod worden omgezet in geldmiddelen. Het wordt zo erg duidelijk dat je God geeft van wat je geoogst hebt van je land, wat Hij liet groeien. Dus, dat alles wat je hebt of krijgt van Hem is en dat je juist dát laat zien door deze ‘eerstelingen’ te offeren.
Daar komt nog iets bij. Zondag 38 uit de catechismus laat zien dat het bewijzen van barmhartigheid aan de armen een belangrijk onderdeel is van onze eredienst is. Dit onderdeel van onze zondagse samenkomsten komt er vaak bekaaid vanaf. We geven dan ‘aan de collecte’ in plaats van ‘aan de behoeftigen’, aan concrete mensen in nood.
geven en uitdelen
Onze collecte staat dus behoorlijk ver af van de oorspronkelijke vorm, waarbij gemeenteleden gaven meenamen voor de gezamenlijke (liefde)maaltijd en het avondmaal. Daarvan werd ook uitgedeeld aan armen en behoeftigen. Die directe link tussen geven en uitdelen aan hen die het nodig hebben, is bij ons veel minder sterk, omdat we weinig daklozen en armen in onze diensten hebben. Onze sociale voorzieningen en vormen van opvang hebben daarin een grote rol gespeeld, maar het betekent natuurlijk niet dat er geen armen en behoeftigen meer zijn. Ze komen niet in beeld of worden niet in beeld gebracht.
Verder worden in onze diensten ook gecollecteerd voor allerlei kerkelijke onkosten. Het is goed om daarop attent te blijven. Kunnen de vaste kosten voor de kerk niet bekostigd worden uit de VVB?
Het gebruik van collectemunten of-bonnen en nu van collecteapps vergroot de afstand tussen geven en uitdelen. Je voelt er weinig bij. Een belangrijke vraag is dan: hoe kan de collecte ook in coronatijd een volwaardig onderdeel zijn van de eredienst zijn en blijven?
herkenbaar moment
Allereerst is een herkenbaar collectemoment van belang. Ook als het collecteren zelf, om wat voor reden dan ook, aan het eind of ook buiten de dienst om, plaatsvindt. De inzameling van de gaven verdient een eigen moment in de dienst. Het mag niet ‘afgedaan’ worden bij de mededelingen of voor informatie verwezen naar de website..
Wel of geen corona, je kunt het collectemoment markeren door te beginnen met een passende Bijbeltekst, bijvoorbeeld 1 Kronieken 29:14 of 2 Korintiërs 8:7. Verbind de collecte aan Gods liefde en zijn goedheid, die ons aansporen tot een leven van concrete dankbaarheid. Kondig het collectedoel aan en geef een korte uitleg. Dat kan met een PowerPoint of een filmpje, maar onderschat niet de kracht van een persoonlijke en mondelinge toelichting, bijvoorbeeld door iemand die rechtstreeks betrokken is. Ook kan de diaconie in dit speciale moment diaconale mededelingen doen. Bijvoorbeeld over praktische zaken die met het diaconaat te maken hebben, zoals de uitnodiging voor een buurtmaaltijd, een verzoek om een fiets voor een asielzoeker of voor vervoer van een gemeentelid naar het ziekenhuis in de komende week.
bidden als een vorm van liefhebben
Verbind aan de inzameling van de gaven het gebed. Gaven en gebed horen bij elkaar. Het geven is immers de daad bij het woord voegen. Niet voor niets heeft de catechismus het over het ‘bewijzen' van barmhartigheid. We willen onderstrepen wat het betekent om Gods Woord na te leven: leven in dankbaarheid, God liefhebben boven alles, en niet van de mammon een afgod maken en dan ook de naaste - dichtbij of ver weg - metterdaad liefhebben. Laat daarom de predikant of wie de voorbede doet, nadrukkelijk bidden voor de doelgroep van de inzameling en wie daarbij betrokken is als hulpverlener. Dit is een vorm van liefhebben!
blijf informeren
Natuurlijk is goede voorlichting aan de gemeente door de diakenen belangrijk. Vaak kan er meer gedaan worden aan het informeren over de collectedoelen. Via de kerkenapps zijn daar allerlei mogelijkheden voor. En natuurlijk via het kerkblad, de nieuwsbrief en de website van de kerk. En vergeet niet om achteraf ook de opbrengst van de collecte te melden en bij voorkeur ook wat ermee gedaan wordt. Besef dat als je er weinig over communiceert, je het beeld versterkt dat een collecte er een beetje bij hangt. En andersom, als je er steeds bewust over communiceert, laat je zien dat de collecte een volwaardig onderdeel is van de eredienst, ook in coronatijd.
ds. Erjan van der Linde
(bij dit artikel is gebruik gemaakt van het artikel ‘Eerst nog even de collecte…’ uit: Dienst 2021-3)