de collecte is - zoals u weet - digitaal

Laat de collecte niet versloffen!

Misschien herinnert u zich dat de predikant vroeger 'de dienst der offeranden' aankon­digde. Die ouderwets klinkende uitdrukking typeert de collecte als een offer, een offer van dankbaarheid. Onze gave is een tastbare en zichtbare uiting van dankbaarheid aan God.

Maar hoe geef je daar vorm aan in onze tijd van corona? We maken meer en meer en soms alleen nog maar gebruik van collec­teapps. In de dienst wordt even een QR-code getoond. Of via het medede­lin­genblad wordt het collec­tedoel beschreven en gezegd dat de collecte ‘op de gebrui­ke­lijke manier plaats­vindt’. Maar heeft het nog een volwaardige plaats in onze erediensten?

De zondagse collecte staat symbool voor iets groters. In Afrika maak je maar zo mee dat er een schaal of emmer vooraan in de kerk staat en de gemeente wordt opgeroepen om te offeren. En dan komt men soms niet alleen met een finan­ciële bijdrage naar voren, maar ook met gaven in natura zoals kippen of een zak mais, die vervolgens per opbod worden omgezet in geldmid­delen. Het wordt zo erg duidelijk dat je God geeft van wat je geoogst hebt van je land, wat Hij liet groeien. Dus, dat alles wat je hebt of krijgt van Hem is en dat je juist dát laat zien door deze ‘eerste­lingen’ te offeren.

Daar komt nog iets bij. Zondag 38 uit de catechismus laat zien dat het bewijzen van barmhar­tigheid aan de armen een belangrijk onderdeel is van onze eredienst is. Dit onderdeel van onze zondagse samen­komsten komt er vaak bekaaid vanaf. We geven dan ‘aan de collecte’ in plaats van ‘aan de behoef­tigen’, aan concrete mensen in nood.

geven en uitdelen

Onze collecte staat dus behoorlijk ver af van de oorspron­ke­lijke vorm, waarbij gemeen­te­leden gaven meenamen voor de gezamen­lijke (liefde)maaltijd en het avondmaal. Daarvan werd ook uitge­deeld aan armen en behoef­tigen. Die directe link tussen geven en uitdelen aan hen die het nodig hebben, is bij ons veel minder sterk, omdat we weinig daklozen en armen in onze diensten hebben. Onze sociale voorzie­ningen en vormen van opvang hebben daarin een grote rol gespeeld, maar het betekent natuurlijk niet dat er geen armen en behoef­tigen meer zijn. Ze komen niet in beeld of worden niet in beeld gebracht.

Verder worden in onze diensten ook gecol­lec­teerd voor allerlei kerke­lijke onkosten. Het is goed om daarop attent te blijven. Kunnen de vaste kosten voor de kerk niet bekostigd worden uit de VVB?

Het gebruik van collec­te­munten of-bonnen en nu van collec­teapps vergroot de afstand tussen geven en uitdelen. Je voelt er weinig bij. Een belang­rijke vraag is dan: hoe kan de collecte ook in coronatijd een volwaardig onderdeel zijn van de eredienst zijn en blijven?

herkenbaar moment

Aller­eerst is een herkenbaar collec­te­moment van belang. Ook als het collec­teren zelf, om wat voor reden dan ook, aan het eind of ook buiten de dienst om, plaats­vindt. De inzameling van de gaven verdient een eigen moment in de dienst. Het mag niet ‘afgedaan’ worden bij de medede­lingen of voor infor­matie verwezen naar de website..

Wel of geen corona, je kunt het collec­te­moment markeren door te beginnen met een passende Bijbel­tekst, bijvoor­beeld 1 Kronieken 29:14 of 2 Korin­tiërs 8:7. Verbind de collecte aan Gods liefde en zijn goedheid, die ons aansporen tot een leven van concrete dankbaarheid. Kondig het collec­tedoel aan en geef een korte uitleg. Dat kan met een Power­Point of een filmpje, maar onder­schat niet de kracht van een persoon­lijke en monde­linge toelichting, bijvoor­beeld door iemand die recht­streeks betrokken is. Ook kan de diaconie in dit speciale moment diaconale medede­lingen doen. Bijvoor­beeld over praktische zaken die met het diaconaat te maken hebben, zoals de uitno­diging voor een buurt­maaltijd, een verzoek om een fiets voor een asiel­zoeker of voor vervoer van een gemeen­telid naar het ziekenhuis in de komende week.

bidden als een vorm van liefhebben

Verbind aan de inzameling van de gaven het gebed. Gaven en gebed horen bij elkaar. Het geven is immers de daad bij het woord voegen. Niet voor niets heeft de catechismus het over het ‘bewijzen' van barmhar­tigheid. We willen onder­strepen wat het betekent om Gods Woord na te leven: leven in dankbaarheid, God liefhebben boven alles, en niet van de mammon een afgod maken en dan ook de naaste - dichtbij of ver weg - metterdaad liefhebben. Laat daarom de predikant of wie de voorbede doet, nadruk­kelijk bidden voor de doelgroep van de inzameling en wie daarbij betrokken is als hulpver­lener. Dit is een vorm van liefhebben!

blijf informeren

Natuurlijk is goede voorlichting aan de gemeente door de diakenen belangrijk. Vaak kan er meer gedaan worden aan het infor­meren over de collec­te­doelen. Via de kerkenapps zijn daar allerlei mogelijk­heden voor. En natuurlijk via het kerkblad, de nieuws­brief en de website van de kerk. En vergeet niet om achteraf ook de opbrengst van de collecte te melden en bij voorkeur ook wat ermee gedaan wordt. Besef dat als je er weinig over commu­ni­ceert, je het beeld versterkt dat een collecte er een beetje bij hangt. En andersom, als je er steeds bewust over commu­ni­ceert, laat je zien dat de collecte een volwaardig onderdeel is van de eredienst, ook in coronatijd.

ds. Erjan van der Linde
(bij dit artikel is gebruik gemaakt van het artikel ‘Eerst nog even de collecte…’ uit: Dienst 2021-3)