KwaNdebele

In een gebied zo groot als Groningen, Friesland en Drenthe samen, op 125 kilometer ten Noordoosten van Pretoria, steunt zending een groep kerken. In de tijd van de apartheid was het gebied een ‘thuisland’ met de naam KwaNdebele. Vandaag de dag gebruiken we alleen bij zending die naam nog. Officieel valt het gebied nu onder twee burgerlijke gemeentes in het westen van de provincie Mpumalanga. Het gebied was lange tijd arm en achtergesteld. Langzaamaan gaat het wat beter. Veel mensen werken in de grote steden Johannesburg en Pretoria. Dat bepaalt dus de agenda: vroeg van huis en laat weer terug.

negen kerken

Toen de laatste zendingspredikant uit dit gebied terugkeerde naar Nederland, werd het werk in de kerken geleid door een centrale kerkenraad. Die was verantwoordelijk voor de 38 verschillende preekplaatsen die er waren. Die situatie was niet vol te houden. Sterke preekplaatsen werden verzelfstandigd en dat resulteerde in negen zelfstandige kerken: Allemansdrift-B, Libangeni, Maphotla, Kameelpoortnek, Moloto, Kwaggafontein, Waterval, KwaMhlanga en Vezubuhle. Die negen kerkenraden hebben allemaal ook verantwoordelijkheid voor een aantal preekplaatsen in de omgeving: vaak kleine gemeentes zonder eigen kerkenraad.

predikanten

Van de negen kerken hebben er drie momenteel een eigen predikant. In Moloto werkt ds. Johannes Modisha, in Libangeni ds. Jacob Mahlangu en in Kwaggafontein ds. Happy Ntlatleng. In 2020 ging ds. Samson Nhlongo met emeritaat. Hij helpt hier en daar nog wel, zoals ook in Nederland een emerituspredikant nog wel ergens dient.

De predikant is samen met zijn kerkenraad verantwoordelijk voor de eigen gemeente, maar ook voor alle aan hun gemeente verbonden preekposten. Van een voorganger wordt dus veel verwacht. In de zondagse diensten worden zij bijgestaan door ouderlingen die ook voorgaan in de dienst.

eigen verantwoordelijkheid

Zending steunt de kerken nog wel. Tot en met 2020 werden de predikantskosten geheel gedragen door Nederland, waarbij was bepaald dat er een totaal budget beschikbaar is voor vijf predikanten. Vanaf 2021 dragen de kerken die een predikant hebben zelf een deel van de kosten bij en jaarlijks zal het percentage van de eigen bijdrage groeien. Dat is best spannend, maar het is verrassend om te zien hoe met name de jongere predikanten samen met hun kerkenraad een programma ontwikkelen om de gemeentes ook in financieel opzicht grotere verantwoordelijkheid te laten dragen.

mensen met een beperking

Al jarenlang wordt er in het gebied omgezien naar jongeren met een beperking. Aanvankelijk werd dat aangestuurd door Nederlandse werkers. Het begon in Allemansdrift, in een zorgcentrum dat de naam Egodeni draagt. Uitbreidingen kwamen er in Kameelpoortnek met KwaThando en in Kwaggafontein met Bakwethu. Het werk in de centra is een voorbeeld voor heel de provincie Mpumalanga over hoe je met meervoudig gehandicapte mensen op een liefdevolle manier kunt omgaan. Het bestuur en de staf is inmiddels volledig Zuid-Afrikaans. Veel mensen die er werken zijn lid van een Gereformeerde kerk in het gebied en door de predikanten wordt ook pastorale hulp geboden in de zorgcentra. Gods liefde wordt zichtbaar gemaakt in de centra.

Libangeni

Deze gemeente is een van de eerste preekposten in KwaNdebele. De oude naam van het dorp is Vaalbank. In 2012 werd de eerste eigen predikant beroepen. Hij en zijn gezin wonen in de pastorie die de gemeente zelf achter de kerk bouwde.

Nelson Mandela zegt in ‘A long walk to Freedom’ dat hij zich na zijn vrijlating verbaasde over de hoeveelheid ‘plastic flowers’ in Zuid-Afrika. Veranderde er sinds die tijd iets?

Wij vroegen in oktober 2019 ds. Jacob Mahlangu ernaar.

Allemansdrift-B

In de eerste helft van de jaren 1980 begon het zendingswerk in KwaNdebele in de nederzetting Allemansdrift-B. Hier woonde de eerste evangelist, de al lang overleden br. Sethi Masango. In dit dorp staat ook het eerste tehuis dat werd gebouwd voor gehandicapte kinderen: Egodeni.

Kameelpoortnek

In de volksmond wordt dit dorp, dat dicht bij de stad KwaMhlanga ligt, ook wel ‘Sun City’ genoemd. Het dorp huisvest ‘KwaThando’, het tweede kindertehuis. Die naam betekent ‘liefde’: het maakt de liefde en de bewogenheid van Jezus Christus voor de zwakken en misdeelden in de samenleving zichtbaar.

Kwaggafontein

Kwaggafontein is een dorp in het midden van het voormalige KwaNdebele. Er is een groot winkelcentrum. Ook in Kwaggafontein is een kindertehuis. Het heet ‘Bakwethu’ en werd in 2012 geopend.

KwaMhlanga

Veel prachtig versierde grote gebouwen staan in KwaMhlanga – tot en met een eigen stadion. De stad was in de tijd van de apartheid bedoeld als hoofdstad van het KwaNdebele thuisland. Tegenwoordig zijn de gebouwen in gebruik voor allerlei gemeentelijke en andere diensten. Veel gemeenteleden van KwaMhlanga werken hier. Zij behoren tot de middenklasse van de samenleving.

Mapothla

De kerk van Mapothla ligt aan de weg tussen Siyabuswa en Libangeni, in het noorden van KwaNdebele. De gemeente was de eerste die een eigen predikant beriep. Hij kwam helaas in 2011 bij een auto-ongeluk om het leven. Nu probeert de gemeente een kandidaat te vinden die de lege plaats kan invullen. Intussen helpt een theologische student de gemeente.

Moloto

De weg R573 van Pretoria naar Marble Hall loopt door KwaNdebele en wordt ook de ‘Molotoroad’ genoemd, omdat het eerste dorp van het voormalige KwaNdebele Moloto is. De kerkenraad van Moloto werkt aan een ambitieus plan om tegelijk met de bouw van een nieuwe kerk ook een weeshuis op te zetten. Diaconaat CGK en een van onze kerken verlenen hiervoor steun.

Waterval

Veel door zending uitgezonden werkbezoekers aan KwaNdebele kennen de kerk van Waterval. Het was in de eerste jaren de vergaderplaats voor het kerkenwerk in KwaNdebele.

Vezubuhle

Opvallend is de zelfwerkzaamheid van deze gemeente. Men is zuinig op het kerkgebouw en onderhoudt dat heel goed. Er werd begonnen met de bouw van een pastorie omdat ook deze gemeente graag een eigen predikant wil beroepen.

Het Mukhanyoproject

‘Leer ons de Bijbel lezen!’ Dit verzoek was het begin van het Mukhanyo Project in KwaNdebele in de jaren 1980. Zendeling Bob Rebel kreeg die vraag van voorgangers uit allerlei Afrikaanse onafhankelijke kerken in KwaNdebele. Ds. Rebel gaf de Bijbelschool die uit die vraag ontstond de naam ‘Mukhanyo’ (‘licht’ in een van de plaatselijke talen). De lessen werden 'gedecentraliseerd' gegeven: overal waar mensen in kleine groepen onderwijs wilden ontvangen. Maar al gauw ontdekte ds. Rebel dat er ook studenten in aanmerking kwamen voor dagonderwijs aan een gecentraliseerd instituut. Hij droomde ervan beide typen onderwijs aan te bieden.
Die droom werd werkelijkheid in de twee instituten van het Mukhanyo project: de Mukhanyo Bible School (MBS) en het Mukhanyo Theological College.

In 1995 ging ds. Rebel met pensioen - hij overleed in 2015 - en werd opgevolgd door ds. Kees Buijs, die in 1994 naar KwaNdebele kwam. Samen met een plaatselijke voorganger, ds. John G. Tshabangu, zijn toekomstige opvolger, nam hij de gedecentraliseerde lessen voor zijn rekening. In 2012 viel het besluit MBS eind 2013 te sluiten, omdat er niet langer behoefte was aan een dergelijk instituut. Helaas overleed ds. Tshabangu in het voorjaar van 2013. Zending is dankbaar voor de hulp die MBS aan veel mensen kon geven.

Na de pensionering van ds. Bob Rebel werd de Zuid-Afrikaanse ds. Flip Buys door zending geroepen om een begin te maken met de gecentraliseerde poot van het Mukhanyo project. Hij begon in 1995 met vijf studenten in het kerkgebouw van Thembaletu. Het college verhuisde in 1998 naar KwaMhlanga. Er kwam een prachtig gebouw op de campus. Vandaag de dag is Mukhanyo Theological College een gerespecteerd instituut met honderden studenten. Ds. Brian DeVries volgde in 2008 ds. Flip Buys als directeur op.