blog missionaire waarden (7)

met lichaam en ziel

Als in de samen­leving het gaat over de missi­o­naire roeping van de kerk, dan heet dat nogal eens schamper ‘zieltjes winnen’. Wanneer politieke partijen of commer­ciële bedrijven hun best doen om hun boodschap uit te dragen, is daar kennelijk niets mis mee, maar wanneer de kerk in het openbaar spreekt over haar Heere Jezus Christus, dan is dat opeens verdacht. Dat gepraat over ‘zieltjes winnen’ geeft meteen aan dat ‘de wereld’ daarbij vooral denkt aan het gééste­lijke aspect van de mens: de ziel. En laat dat nu ook de gedachte zijn die ik in de kerk tegenkom… De laatste aflevering van deze reeks over missi­o­naire waarden gaat over de missi­o­naire gerichtheid op de héle mens: ziel én lichaam.

in de Bijbel anders dan in de Griekse filosofie
Kerkgangers die in de traditie van de Refor­matie en de Nadere Refor­matie staan, zijn vertrouwd met het spreken over de ziel. Daar gaat het in de Bijbel immers ook vaak over. De wereld winnen, maar schade lijden aan je ziel, betekent in het verband van Mark. 8:36 verloren gaan.

Toch is het goed om vast te houden dat ‘ziel’ in de Bijbel niet hetzelfde is als de geeste­lijke en eeuwige ‘component’ van het mens-zijn. Zo is het wel vanuit de Griekse filosofie in ons denken terecht gekomen. De ziel is bij de Grieken het eeuwige levens­be­ginsel in de mens dat ‘gevangen’ zit in het lichaam. Bij het sterven raakt de ziel verlost van haar ‘verpakking’ en kan zij opstijgen naar haar oorsprong: het godde­lijke oerbe­ginsel. Maar dat is dus heidens denken.

In de Bijbel betekent ‘ziel’ veel meer het gehele ‘ik’, met huid en haar, en niet alleen de ‘geeste­lijke kant’ van ons mens-zijn. Als het in Gen. 46:18 gaat over het baren van ‘zielen’, dan is wel duidelijk dat dat om complete baby’s ging die geboren werden, en niet om een soort geesten! En als de schrijver van Psalm 69:11 het heeft over zijn ‘ziel’ die vast tijdens de rouw die hij bedrijft, dan is duidelijk dat hij geen ‘spiri­tueel vasten’ bedoelt, maar gewoon dat hij niet eet.

enige troost
Het is in dit verband goed om ook even te luisteren naar het begin van de Heidel­bergse Catechismus. Als daar gevraagd wordt naar uw en jouw enige troost in leven en sterven, dan is het antwoord dat ik met ‘met lichaam en ziel, beide in het leven en sterven’ niet van mijzelf ben, maar het eigendom van mijn trouwe  Zalig­maker Jezus Christus.

Ook hier is dus beleden dat het Evangelie van Christus niet beperkt is tot de ‘ziel’ als de geeste­lijke kans van ons mens-zijn, maar dat verlossing inclusief het ‘lichaam’ is. Het grote bewijs dat het God om de verlossing van de héle mens gaat, is dat Christus op het Paasfeest, niet ‘geestelijk’ maar lichá­melijk is opgestaan. Zelfs heeft Hij, om dat te bewijzen aan Zijn leerlingen, licha­melijk gegeten om de gedachte weg te nemen dat Hij een soort geest­ver­schijning zou zijn (Luk. 24: 36-43).

missi­o­naire partners
Wat betekent dit nu voor onze missi­o­naire roeping? Ik denk onder andere dit: als het Evangelie betekenis heeft voor lichaam én ziel, zouden evange­li­sa­tie­ou­der­lingen en diakenen dan ook niet veel meer moeten samen­werken als ‘missi­o­naire partners’? In veel kerken heerst de gedachte, en in elk geval is het de praktijk, dat evange­li­satie en diaconaat niet zoveel met elkaar te maken hebben. Diaconaat is vaak intern gericht (de eigen gemeente) of op de verre naaste in bijvoor­beeld rampge­bieden. Maar zouden kerken en kerkleden niet in hun omgeving niet én diaconaal en evange­li­serend naar buiten kunnen treden?

In heel wat kerken hoor ik dan zeggen: maar onze plaats­ge­noten hebben het goed, die zitten niet te wachten op de diaconie. Maar als we diaconaat nu eens breder opvatten? Zeker, diaconaat gaat over dagelijks brood, inkomen, kleding en praktische hulp. Maar hebben diakenen (letterlijk: ‘mensen die dienen) ook geen rol in de toerusting van de gemeente tot dienst­betoon (Ef. 4:12)? En is er in onze samen­leving, dus ook buiten de kerk, geen grote behoefte aan allerlei dienst­betoon? Wie kijkt er om naar ‘hangjon­geren’ en (ook dat komt voor) ‘hangou­deren’? Wie kijkt om naar kinderen die wel een huis maar geen thuis hebben omdat hun ouders er niet voor hen zijn? Wie heeft oog voor de hoogop­ge­leide hardwer­kende mensen die al jong in een burn-out terecht komen? Wie heeft oog voor geïso­leerde migranten op hun flatjes?

lichaam en ziel dus
Wat ik voor ogen heb ik het voorbeeld van de Heere Jezus: Hij maakte de zorg voor lichaam (brood) en ziel (verkon­diging) niet los van elkaar. Bij Hem was het een volmaakte eenheid, tot in het gebed toe dat Hij ons leerde: ‘geef ons heden ons dagelijks brood’ (het lichaam), ‘en vergeef ons onze zonden’ (het geeste­lijke leven).